Learn Sanskrit with Free Lessons & Tips

‌दुर्वहमत्र जीवितं जातं प्रकृतिरेव शरणं l

                                       शुचि पर्यावर्णम् ll

महानगरमध्ये  चलदनिशं कालायश्चक्रम् l

मनः शोषयत् तनुः पेषयत्  भ्रमति सदा वक्रम् l

दुर्दान्तैर्दश्नैरमुना श्यान्नैव जनग्रसनम् l शुचि... ll1ll

अर्थ = इस संसार मे जीना कठिन हो गाय है,  केवल एकमात्र प्रकृति हि शरण बची है l

                                  पवित्र पर्यावराण ll

महानगरों के अंदर दिन रात घूमता हुआ यह गाड़ियों का पहिया (लौहे का चक्र) हमारे मन का शोषण करता रहता है और शरीर को पीसता रहता है ।

कहीं ऐसा न हो कि यह अपने भयंकर दाँतों के द्वारा सभी लोगों को कहा न जाए । पवित्र पर्यावरण ।। 1 ।।

समासा:
श्रुत
श्रुि: – अह दिं नम दि् नम विद्या
् या: आलयम्समयम्अनतिक्रम्‍य गच्‍छामि।
अनकुृति: – अहम्अपि प्रतिदिनं
विद्यालयंयथासमयंगच्‍छामि।
श्रुत
श्रुि: – किं त्‍वं जानासि यद व् सदे
ुवस्‍य सत:
ु क: आसीत?्
अनकुृति: – जानामि। वसदे
ुवसत:
ु श्रीकृष्‍ण: आसीत।
्
श्रुत
श्रुि: – मह्यं पी त: वर्ण: रोचते। स: अपि पीतम्अम्‍बरं धारयति स्‍म।
अनकुृति: – सत्‍यं व दसि। स: पीताम्‍बरं धारयति स्म अत: स: ‘पीताम्‍बर:’ इति नाम्‍ना
अपि प्रसिद्ध:। मया पठितं यत् कृष्‍ण: च बलराम: च यमनाया:
ु तटे
क्रीडत: स्‍म।
श्रुत
श्रुि: – मयापि पठितंयत्कृष्‍णबलरामौ यमनातटे
ु क्रीडत: स्‍म।
उपरिलिखितेषुसवं ादवाक्‍येष श्रुत
श्रुि: यानि वाक्यानि वदति तेषुरेखा‍ि�त-पदानि पथकृ ्
पथकृ ् सन्ति परन्‍तु अनकुृति: यानि वाक्‍यानि वदति तेष वु ाक्‍येषुतानि एव रेखा‍ि�त-पद‍ानि
समस्‍तरूपेण (सं
क्षिप्‍तरूपेण) योजयित्‍वा प्रदर्शितानि सन्ति। यथा शब्‍दानां
पथकृ ्-पथकृ ्लेखनं
‘विग्रह:’ कथ्‍यतेतथैव समस्‍तरूपेण (सक्षिप्‍त ं रूपेण) वा लेखनं‘समास:’ इति कथ्‍यते।
समासानां
विभाजनंमख्ु‍यत: चतर्धा
ु भवति —
1. अव्‍ययीभाव:
2. तत्‍पुरुष:
्‍पु
3. द्वन्‍द्व:
4. बहु
व्रीहि:
(कर्मधारय: द्विग:
ुचेति तत्‍पुरुष-समास ्‍पु स्‍य एव द्वौ भेदौ स्‍त:।)

अभि + आगतम् = अभ्यागतम्। यण् सन्धि says that इ/ई उ/ऊ ऋ/ॠ and ऌ followed by a vowel are replaced by य् व् र् and ल् respectively. There is an exception to the rule when the vowel following them is of the same class (सवर्ण) when they are replaced by their दीघ forms. eg, इ/ई + इ/ ई = ई, उ/ऊ +उ/ऊ = ऊ, etc.

श्रूयतां धर्मसर्वस्वम्।

हिन्दी।
श्रूयतां (शृधातु+ विधिलिङ्। सुना जाये) धर्मसर्वस्वम् (धर्माणां सर्वस्वम्। धर्म का पूर्ण भाव/ सार)। धर्म का पूरा सुना जाये/ समझा जाये।

English:
श्रूयतां (शृधातु+ विधिलिङ् let it be heard) धर्मसर्वस्वम् (धर्माणां सर्वस्वम् the entirety of dharma). May the entirety of dharma be heard. May the essence of dharma be known.

समरूपः शरीरसन्निवेशः। शरीरे सन्निवेशः (प्रवेशः) शरीरसन्निवेशः। Entrance into/ presence in the body is शरीरसन्निवेशः। समरूप means equally or uniformly present. It means that the presence in the body is uniform, throughout the body or even uniform across all bodies if शरीर is taken as plural in the समास/ compound as शरीरेषु सन्निवेशः।